اهمیت و انواع روش‌های پایش و مانیتورینگ در گودبرداری
پایش و مانیتورینگ در گودبرداری از اهمیت بسزایی برخوردار است. مجموعه اقداماتي كه بوسيله ابزار دقيق جهت رفتار سنجي و بررسي حركات يك سازه بزرگ مانند سد و گودبرداري سازه‌نگهبان …با دقت بسيار زياد و با استفاده از مشاهدات و محاسبات ژئودتيك و با هدف آشكارسازي جابجائي‌هاي آن ميكروژئودزي مي‌نامند.
سازه‌هاي بزرگ و حساس همچون سدها، نيروگاه‌ها ، برج‌ها و گود برداري سازه‌نگهبان (پایدارسازی گودها به روش‌هایی مانند نیلینگ، سازه نگهبان، تاپ دانTop-Down و … صورت می‌پذیرد) .از اهميت بسيار بالائي برخوردار بوده و رفتارسنجي اينگونه سازه‌ها معمولا به دو صورت ژئوتكنيكي و ژئودتيكي (ژئودزي مهندسي) صورت مي‌پذيرد.
بدين لحاظ امروزه در كشورهاي پيشرفته تقريبا هيچ سازه بزرگي را نمي‌توان يافت كه فاقد مشاهدات پايش پايداري باشد. در ايران نيز اين موضوع همواره مد نظر قرار داشته، بطوري كه امروزه همه سدها و گودبرداري‌هاي سازه نگهبان كشور (پایدارسازی گودها به روش‌هایی مانند نیلینگ، سازه نگهبان، تاپ دانTop-Down و … صورت می‌پذیرد) داراي ابزارهاي دقيق كنترل و مشاهدات ژئودزي مهندسي براي رفتارسنجي مي‌باشند.
مانيتورينگ و رفتارسنجي سازه‌ها و گود برداري ها به روش نقشه‌برداري چگونه است؟
در روش ژئودتيكي، شبكه‌اي از نقاط بر روي بدنه و محيط اطراف سازه ايجاد و از طريق مشاهدات ژئودتيكي (عمدتا طول، زاويه و مختصات) در وهله‌هاي زماني مختلف، رفتار سازه مورد پايش واقع مي‌گردد. اينگونه مشاهدات امكان كنترل تغييرشكل بيروني سازه را مهيا مي‌سازند.
بكارگيري مشاهدات ژئودزي مهندسي به منظور رفتارسنجي خارجي سازه‌ها در سال‌هاي اخير خصوصا با افزايش دقت وسايل اندازه‌گيري، به ويژهGPS ، از اهميت و توجه بيش از پيش برخوردار گرديده است.
GPSبه علاوه مي‌تواند بصورت چند آنتني (يعني يك گيرنده با چندين آنتن) نيز براي كنترل دقيق سازه‌ها، خصوصا پايش زاويه‌اي رفتار سازه، مورد استفاده قرار گيرد. از عمده‌ترين تحولات سال‌هاي اخير، بوجود آمدن امكان پايش پيوسته سازه‌ها بصورت آني و خودكار بوده كه GPS در اين ميان سهم عمده‌اي داشته است.
در رفتارسنجي سازه‌ها به كمك مشاهدات ژئودتيكي نوعا كار با ارائه بردارهاي جابجائي خاتمه يافته و مهندسين از طريق تفسير بردارهاي جابجائي رفتار سازه را تحليل مي‌كنند. شكي نيست كه تعبير و تفسير تغييرشكل سازه از طريق بردارهاي جابجائي كاري دشوار بوده و نيازمند تجربه عملي بسيار است.
سد و گودبرداري‌ها از نظر اقتصادي، اجتماعي و سياسي داراي اهميت بسيار زيادي مي‌باشند . به علت بالا بودن هزينه اين سازه‌ها و عواقب ناشي از ناپايداري آنها مسئله حفاظت و نگهداري و ارزيابي مستمر پايداري از اهميت ويژه‌اي برخوردار مي‌باشد.
با توجه به اين واقعيت كه افزايش ضريب ايمني در پروژه، متناسبا افزايش صعودي هزينه‌ها را در بر دارد، تضمين وضعيت پايداري سد در كليه مراحل طراحي، اجرا و بهره‌برداري ضروري مي‌باشد.
به چه دلیل رفتارسنجي ضروری است؟
به دليل ماهيت خاص پروژه‌هاي ژئومكانيكي، و عدم اطمينان كامل از درستي مشخصات و پارامترهاي ژئومكانيكي ارزيابي شده براي توده سنگ در برگيرنده، تعيين دقيق ضريب ايمني واقعي در اين نوع پروژه‌ها امكان‌پذير نمي‌باشد. جهت پيشگيري از گسيختگي در اثر عوامل مختلف، رفتارسنجي و ميكروژئودزي مستمر ضروري مي‌باشد.
به اين منظور با استفاده از ابزاردقيق در محل‌هاي مناسب، قرائت دوره‌اي و تفسير داده‌هاي رفتارنگاري به همراه تحليل برگشتي داده‌ها، در صورت لزوم، مي‌توان قريب به يقين‌ترين عامل ناپايداري را پيش‌بيني نموده و اقدامات لازم در جهت مقابل با آن‌را معمول داشت.
به كمك نتايج رفتارسنجي و ميكروژئودزي و مطالعه روند تغييرات داده‌هاي ابزاردقيق، در بسياري از موارد، مي‌توان پديده‌هايي را كه احتمالا در حال فرسايش، تضعيف و تخريب سد مي‌باشند كشف و پيش از وقوع از آنها اجتناب كرد، يا تاثير آنها را تقليل داد و يا نهايتا در وقت كافي، با انجام اقدامات لازم، خسارات احتمالي وارده به اهالي و تاسيسات پايين دست سد را به حداقل ممكن رساند.
همچنین بخوانید: اقدامات قابل انجام برای کاهش خطر گودبرداری ها
